Bilimsel ismi statinler olan kolesterol ilaçları günümüzde dünya çapında çok sayıda hasta tarafından kullanılmakta. Bu ilaçlar halk arasında kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterolü düşürerek etki yapıyor. Yapılan bilimsel araştırma sonuçlarına göre gerek daha önce koroner kalp hastalığı geçirenlerde, gerekse koroner olay geçirmediği halde yüksek LDL kolesterolü olanlarda bu ilaçlar kullanan hastalara faydalı oluyor.
Ancak özellikle son zamanlarda -ön plânda medyatik bazı hekimler tarafından- bu ilaç grubu ciddî şekilde kötülenmeye ve suçlanmaya başladı. Bunun sonucu bu grup ilaçları kullanan hastaların kafaları da biraz karıştı. Peki, yüksek LDL kolesterol tedavisinde kullanılan statin türü ilaçlar gerçekten zararlı mı? Muhtemel zararlarına rağmen bu ilaçları kullanmaya değer mi?
Öncelikle ifade edelim ki hemen her türlü ilaç gibi statin türü ilaçların da çok çeşitli muhtemel yan etkileri var. Hatta yıllar içinde elde edilen klinik deneyimlerle yan etki profillerinin ilk piyasaya çıktıkları zamanlarda bilinenden biraz daha genişlediğini söyleyebiliriz.
Bilimsel çalışmalara göre bu ilaçlar kas, karaciğer ve böbrek hasarı yapabiliyor. Bu ilaçları kullananlarda katarakt, beyin kanaması, tip 2 diyabet ve kanser riski az da olsa artabiliyor. Bulantı ve baş ağrısı gelişebiliyor.
Öyleyse bu kadar geniş ve tehlikeli potansiyel yan etkileri olabilecek bir ilacı kullanmak ne derece doğru olabilir?
Eğer ilacı kullanmakla elde edilmesi beklenilen klinik yarar, muhtemel zararlardan fazla ise bu ilaçlar kullanılmalı. Bunun için yüzbinlerce hasta bilgisi kullanılarak geliştirilen risk belirleme modelleri kullanılarak hastanın önümüzdeki 10 yıl içinde kalp krizi geçirme riski hesaplanıyor. Eğer hesaplanan risk çok yüksek ve ilacın olası yan etkilerinden fazla ise -hastayla da konu paylaşılarak- ilaç kullanılıyor. Yani her türlü ilaçta olduğu gibi bu ilaçların kullanılması için de fayda-zarar hesaplaması yapılıyor. Dahası ilacı kullanmaya başlayan hastalar belirli aralıklarla mutlaka takip ediliyor.
İleri yaşlarda olup, başka hastalıkları olan ve çok sayıda başka ilaç kullanmakta olan ve istatistiksel olarak beklenen yaşam süresi kısa olan bir hastada -ilacın yarar şansı az ve yan etki riski fazla olduğu için- ilaç kullanılmazken, genç ve yan etki riski az olan, fakat uzun dönemde yararlı sonuçlar beklenen bir hastaya statin grubu ilaçlar önerilebiliyor.
Sağlıkla ilgili her konuda olduğu gibi bu konuda da ifrat ve tefritten kaçınılmalı ve konusunda uzman bir hekime danışarak her türlü ilaç kullanılmalıdır.